liquidhelium_sq.jpg
Geen categorie

Door meten tot weten in het ultrakoude

DoorWatse Sybesma
4 min

In het begin van de 20e eeuw was Leiden de koudste plek op aarde – niet vanwege de weersomstandigheden, maar omdat Heike Kamerling Onnes daar onderzoek deed naar natuurkunde bij extreem lage temperaturen.

bulletcluster_small.jpg
Geen categorie

Hoe kwam donkere materie over het voetlicht?

DoorMarcel Vonk
2 min

Promovendus Jaco de Swart, astrodeeltjesfysicus Gianfranco Bertone en wetenschapshistoricus Jeroen van Dongen werken samen in een project waarin onderzoek wordt gedaan naar de vraag ‘how dark matter came to matter’. Hun eerste resultaten zijn onlangs gepubliceerd in Nature Astronomy.

1024px-franekerplanetarium.jpeg
Heelal

Een wolkammer en het einde van de wereld

DoorGerben Oling
6 min

In 1744 dreigde in Friesland de wereld te vergaan. Planeten zouden op elkaar botsen, het einde der tijden was nabij. Gelukkig hielden sommigen het hoofd koel, waaronder Eise Eisinga, wolkammer te Franeker. Deze bijzondere amateurwetenschapper bouwde in zijn woonkamer in zeven jaar een planetarium dat zijn gelijke niet kent.

verlinde, milgrom, MOND, emergente zwaartekracht
Geen categorie

Kritiek op Verlindes zwaartekrachttheorie

DoorManus Visser
8 min

Erik Verlindes nieuwe theorie van zwaartekracht blijft de gemoederen in de wetenschap bezighouden. Naast lovende woorden is er ook commentaar, met name over de toepasbaarheid van de centrale formule. Manus Visser beschrijft de recente kritiek en de stand van zaken in de discussie.

magnonicblackhole.jpg
Geen categorie

Zwarte gaten in het laboratorium

DoorWatse Sybesma
4 min

Als het zo hard waait dat je op je fiets niet meer vooruit komt, bevind je je – waarschijnlijk zonder het te beseffen – in een grove analogie van een zwart gat. In het laboratorium kunnen nog veel betere analogieën gemaakt worden. Wat kunnen we van zulke “kunstmatige zwarte gaten” leren?

snarenspiegelsenplakband.jpg
Geen categorie

Snaren, spiegels en plakband

DoorJans Henke
6 min

Op 1 januari 2017, 70 jaar na haar oprichting, werd de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der materie, FOM, opgeheven. “Snaren, spiegels en plakband” is een boekje dat het succes van FOM viert. Het staat bomvol geschiedenis en leuke anekdotes.

einstein-long-3.jpg
Geen categorie

Einsteindag of pi-dag?

DoorMarcel Vonk
2 min

14 maart is zowel π-dag als de geboortedatum van Albert Einstein. Een mooie dag om dus eens te kijken naar Einsteins belangrijkste vergelijking – nee, niet E=mc^2! – en ons af te vragen: waarom staat er een π in die vergelijking?

protonsynchrotron.jpg
Geen categorie

Zelf experimenteren met een deeltjesversneller?

DoorMarcel Vonk
2 min

Middelbare scholieren die zelf een experiment willen doen met een deeltjesversneller, kunnen daarvoor tot 31 maart hun ideeën indienen bij het CERN. Een jury beoordeelt de voorstellen, en de winnende twee teams mogen naar Genève komen om hun experiment uit te voeren.

hyperbolic_4.png
Heelal

Holografie: een eenvoudig voorbeeld

DoorJeroen Spandaw
14 min

Een centraal probleem in de moderne theoretische natuurkunde is het verenigen van quantumtheorie en zwaartekracht. Een mogelijke aanpak is holografie: het verschijnsel waarbij een ruimte(tijd) in zekere zin equivalent is met de rand van die ruimte. In dit artikel bekijken we een eenvoudig wiskundig voorbeeld van holografie.