The Quantum Universe

Natuurkunde voor iedereen

Zoek
  • Home
  • Heelal
  • Materie
  • Deeltjes
  • Series
Zoeken
Heelal

Onverwachte verbanden in natuurkunde

DoorSarah Jansen

Symmetrieën, zwaartekrachtsgolven en botsingen van deeltjes – drie natuurkundige fenomenen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Het was dan ook een grote verrassing toen bleek dat bepaalde aspecten van deze fenomenen wiskundig gezien exact hetzelfde zijn.

Lees meer

newton.png
Serie: Wetten van Newton
Heelal

De wetten van Newton (I)

DoorManus Visser
Deel 1
6 min

Iedereen heeft wel eens gehoord van de wetten van Newton. Maar wat houden deze natuurwetten precies in? En wat is hun status in de huidige natuurkunde? In deze serie van artikelen zullen we deze vragen beantwoorden. We beginnen met de eerste wet van Newton.

Geen categorie

Deeltjesversnellers in het heelal: Jacco Vink

DoorMarcella Wijngaarden
10 min

In de ruimte worden deeltjes versneld naar zeer hoge energieën. Hoe dat gebeurt en waar ze vandaan komen is echter niet duidelijk. Jacco Vink is astrofysicus aan de Universiteit van Amsterdam en probeert deze problemen op te lossen.

blackbody.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (11): De informatieparadox

DoorMarcel Vonk
Deel 12
14 min

Het holografisch principe heeft, sinds Juan Maldacena er in 1998 een eerste voorbeeld van vond, allerlei toepassingen gevonden in de moderne theoretische natuurkunde. In het vorige artikel in deze serie hebben we gezien dat het holografisch principe afkomstig is uit ideeën over zwarte gaten. Het ligt dus voor de hand dat een deel van de toepassingen ons ook nieuwe dingen leert over deze mysterieuze objecten. Vandaag bespreken we misschien wel het bekendste voorbeeld waarin dat het geval is: de informatieparadox.

holography.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (10): Het holografisch principe

DoorMarcel Vonk
Deel 11
14 min

In het vorige artikel in dit dossier zagen we hoe de Argentijn Juan Maldacena ontdekte dat twee op het oog heel verschillende natuurkundige modellen exact hetzelfde beschreven. Het ene model is een model van snaarvormige deeltjes in een tiendimensionale ruimte, waarmee onder meer de quantumzwaartekracht beschreven kan worden. Het andere model is een ‘gewone’ quantumveldentheorie in vier dimensies, waarin de zwaartekracht geen enkele rol speelt. In dit artikel zullen we zien hoe deze ontdekking een antwoord gaf op een vijfentwintig jaar oude vraag.

superkamiokande.jpg
Geen categorie

Nobelprijs natuurkunde naar neutrino-onderzoek

DoorMarcel Vonk
2 min

Het wordt ook wel een ‘spookdeeltje’ genoemd: het neutrino is een van de lichtste, en daarmee meest ongrijpbare soorten deeltjes in het heelal. Lang werd zelfs gedacht dat neutrino’s helemaal niets wegen, maar uit diverse experimenten weten we tegenwoordig dat deze deeltjes toch een heel kleine massa hebben. Vandaag werd de Nobelprijs voor de natuurkunde toegekend aan twee onderzoekers die met hun experimenten grote bijdragen aan dit onderzoek hebben geleverd.

core_accretion.jpg
Geen categorie

De aarde in aanbouw: van stof tot planeet

DoorMarcel Vonk
6 min

hyperbolic_3.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (9): AdS/CFT

DoorMarcel Vonk
Deel 10
18 min

Dualiteiten zijn alomtegenwoordig in de snaartheorie. Twee natuurkundige modellen heten ‘duaal’ als ze natuurkundige systemen beschrijven die op het eerste gezicht heel verschillend zijn, maar waarvan de onderliggende wiskundige formules exact in elkaar vertaald kunnen worden. Elke uitspraak die we in zulke duale systemen over het ene model kunnen doen, zegt daarmee direct iets over het andere model.

wormgat.jpg
Geen categorie

ER = EPR: een raadselachtige formule

DoorMarcel Vonk
6 min

Het lijkt een vreemde wiskundige vergelijking: ‘ER = EPR’. Deze uitdrukking duikt de laatste twee jaar regelmatig op in wetenschappelijke artikelen over zwaartekracht, quantumfysica, en de combinatie van de twee. Wat betekent deze geheimzinnige formule?

dualiteit.jpg
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (8): Dualiteiten

DoorMarcel Vonk
Deel 9
20 min

In de voorgaande artikelen in dit dossier hebben we gezien dat het centrale idee van de snaartheorie, om puntdeeltjes te vervangen door kleine trillende snaartjes, leidt tot natuurkundige modellen die zowel de quantummechanica als de relativiteitstheorie omvatten. We hebben ook gezien dat het maken van zo’n snaarmodel niet eenvoudig is: wiskundige consistentie-eisen zorgen ervoor dat er uiteindelijk maar vijf verschillende snaartheorieën bestaan. Bovendien beschrijven al die modellen een natuur die tien dimensies heeft: zes meer dan onze eigen ruimte- en tijddimensies. In het vorige artikel zagen we hoe dit laatste probleem opgelost kan worden door zes dimensies ‘op te rollen’. Dat oprollen kan op enorm veel manieren, en het is een groot open vraagstuk welke van die manieren een model geeft dat exact de natuur om ons heen beschrijft. Maar we kunnen natuurlijk om te beginnen een veel eenvoudiger vraag stellen: welke van de oorspronkelijke vijf theorieën moeten we kiezen als startpunt voor deze procedure? In dit artikel zien we het verrassende antwoord: dat maakt niet uit, want alle vijf de theorieën beschrijven exact dezelfde natuurkunde!

  • « Vorige
  • 1
  • …
  • 100
  • 101
  • 102
  • 103
  • 104
  • …
  • 115
  • Volgende »

The Quantum Universe is een populairwetenschappelijke website over natuurkunde.

De website is een initiatief van het Delta Institute for Theoretical Physics, het overkoepelende instituut voor theoretische natuurkunde van de universiteiten van Amsterdam, Leiden en Utrecht.

Artikelen op deze website zijn ingedeeld in de categorieën Heelal, Materie en Deeltjes. Elke dinsdag en vrijdag verschijnt er een nieuw artikel.

portret Marcel Vonk

Marcel Vonk

Theoretisch Natuurkundige

Hoofdredacteur Quantum Universe

logo the Quantum Universe
logo Delta Institute for Theoretical Physics
  • Contact
  • Redactie
  • Copyright
  • Privacy en cookiebeleid
Copyright 2012-2025 © Quantum Universe