Deeltjes

Een verhaal met ups en downs

DoorJildou Hollander

Het Ising-model is een eenvoudig maar rijk model voor onder andere magnetisme. 100 jaar geleden publiceerde Ernst Ising zijn ééndimensionale oplossing voor het model. Jildou Hollander beschrijft de details van dit fascinerende model.

Lees meer

magnonicblackhole.jpg
Geen categorie

Zwarte gaten in het laboratorium

DoorWatse Sybesma
4 min

Als het zo hard waait dat je op je fiets niet meer vooruit komt, bevind je je – waarschijnlijk zonder het te beseffen – in een grove analogie van een zwart gat. In het laboratorium kunnen nog veel betere analogieën gemaakt worden. Wat kunnen we van zulke “kunstmatige zwarte gaten” leren?

snarenspiegelsenplakband.jpg
Geen categorie

Snaren, spiegels en plakband

DoorJans Henke
6 min

Op 1 januari 2017, 70 jaar na haar oprichting, werd de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der materie, FOM, opgeheven. “Snaren, spiegels en plakband” is een boekje dat het succes van FOM viert. Het staat bomvol geschiedenis en leuke anekdotes.

einstein-long-3.jpg
Geen categorie

Einsteindag of pi-dag?

DoorMarcel Vonk
2 min

14 maart is zowel π-dag als de geboortedatum van Albert Einstein. Een mooie dag om dus eens te kijken naar Einsteins belangrijkste vergelijking – nee, niet E=mc^2! – en ons af te vragen: waarom staat er een π in die vergelijking?

ibm.jpg
Serie: Quantumcomputers
Materie

Quantumcomputers (1): Makkelijk of moeilijk?

DoorJoris Kattemölle
Deel 1
10 min

Quantumcomputers zijn ‘hot’. Grote bedrijven zoals Google en Microsoft zetten nu ook groots in op de belofte van deze ‘magische’ apparaten. Maar hoe werken quantumcomputers eigenlijk? In dit dossier zullen we in drie delen uitgebreid antwoord geven op deze vraag.

protonsynchrotron.jpg
Geen categorie

Zelf experimenteren met een deeltjesversneller?

DoorMarcel Vonk
2 min

Middelbare scholieren die zelf een experiment willen doen met een deeltjesversneller, kunnen daarvoor tot 31 maart hun ideeën indienen bij het CERN. Een jury beoordeelt de voorstellen, en de winnende twee teams mogen naar Genève komen om hun experiment uit te voeren.

qubit.png
Geen categorie

Razendsnel rekenen en onkraakbare codes

DoorMarcel Vonk
1 min

Van maart tot juni 2016 biedt het Bèta Instituut Amsterdam een verdiepingsprogramma aan voor leerlingen uit 4, 5 en 6 VWO. Het programma met de titel “Razendsnel rekenen en onkraakbare codes” gaat in op de ontwikkelingen in quantum computing.

hyperbolic_4.png
Heelal

Holografie: een eenvoudig voorbeeld

DoorJeroen Spandaw
14 min

Een centraal probleem in de moderne theoretische natuurkunde is het verenigen van quantumtheorie en zwaartekracht. Een mogelijke aanpak is holografie: het verschijnsel waarbij een ruimte(tijd) in zekere zin equivalent is met de rand van die ruimte. In dit artikel bekijken we een eenvoudig wiskundig voorbeeld van holografie.

horn.jpg
Geen categorie

Doppler, Buys Ballot en een kapotte hoorn

DoorWatse Sybesma
4 min

In 1845 reed een platte treinwagon met hoornspelers over het net aangelegde spoor tussen Utrecht en Maarssen. Er was geen sprake van carnavalsgekte: er werd een historisch natuurkundig experiment gedaan.

meltingice.jpg
Geen categorie

De bootstrap: fysica zonder tegenspraak

DoorMarcel Vonk
4 min

De Baron von Münchhausen wist uit een moeras te ontsnappen door zich met paard en al aan zijn eigen haar omhoog te trekken. Natuurkundig volkomen onmogelijk, natuurlijk, maar het achterliggende idee komt op verrassende wijze in de moderne quantumveldentheorie terug.