Deeltjes

Quantumpioniers (0): wat voorafging

DoorJort de Groot

In de serie 'Quantumpioniers' bespreekt Jort de Groot het leven en het werk van natuurkundigen die belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de ontwikkeling van quantummechanica. Dit 'nulde' deel gaat over ontwikkelingen vóór de 20e eeuw die uiteindelijk zouden leidden tot het quantumbegrip.

Lees meer

compactificatie.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (12): Toestanden tellen

DoorMarcel Vonk
Deel 13
14 min

In het vorige artikel en het artikel daarvoor hebben we gezien dat zwarte gaten thermodynamische systemen zijn, met eigenschappen als een temperatuur en – heel belangrijk – een entropie. Op macroscopische schaal is de entropie een grootheid die bepaalt hoeveel arbeid een zwart gat bij een bepaalde temperatuur kan verrichten. Ludwig Boltzmann liet echter zien dat de entropie zich op microscopische schaal zou moeten vertalen in het aantal mogelijke toestanden waarin een zwart gat zich kan bevinden. De vraag is dus: kunnen we ‘inzoomen op het zwarte gat’ en die toestanden tellen?

black_hole_merger.jpg
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (11): Zwarte gaten en thermodynamica

DoorMarcel Vonk
Deel 12
16 min

In het vorige artikel kwamen we een belangrijke vraag over zwarte gaten tegen: hebben zwarte gaten een entropie? Entropie is zoiets als ‘hoeveelheid beschikbare energie per graad temperatuurverschil’ (zie het vorige artikel voor een uitgebreidere beschrijving), en dus vertelt het antwoord op deze vraag ons veel over de thermodynamische eigenschappen van een zwart gat. Die thermodynamica blijkt vervolgens een sleutel te zijn om de mysterieuze microscopische eigenschappen van zwarte gaten beter te begrijpen. Vandaag gaan we daarom nog wat dieper in op de thermodynamica van zwarte gaten.

icosahedron.png
Geen categorie

Video: Robbert Dijkgraaf over wis- en natuurkunde

DoorMarcel Vonk
2 min

In de zomerperiode plaatsen we op de Quantum Universe-website, naast een wekelijks inhoudelijk artikel op dinsdag, elke vrijdag een link naar een interessante populairwetenschappelijke video.

bhentropy.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (10): Zwarte gaten en entropie

DoorMarcel Vonk
Deel 11
14 min

Hoe kunnen we het aantal mogelijke toestanden van een zwart gat tellen? Om te begrijpen wat deze vraag precies inhoudt en waarom die zo van belang is voor theoretisch fysici, werpen we vandaag een eerste blik op de verrassende thermodynamische eigenschappen van zwarte gaten.

lego.png
Geen categorie

Video: Snaren, legoblokjes en zwarte gaten

DoorMarcel Vonk
2 min

Wie regelmatig de Quantum Universe-website bezoekt zal eraan gewend zijn dat op onze website tweemaal per week, op dinsdag en vrijdag, een nieuw artikel wordt geplaatst. De zomer is inmiddels echter begonnen, en net als veel andere Nederlanders gaan ook de QU-redacteuren op vakantie. Daarom publiceren we van eind juni tot eind augustus maar één keer per week, op dinsdag, een nieuw artikel.

firewall.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (9): De firewall-paradox

DoorJoris Kattemölle
Deel 10
22 min

Vandaag in ons dossier over zwarte gaten: een gastbijdrage van Joris Kattemölle over de firewall-paradox.

fotoerik2.png
Geen categorie

Kijkje in de wetenschap: Erik van Heumen

DoorMarcella Wijngaarden
10 min

Van synchrotrons tot supergeleiding, experimenteel natuurkundige Erik van Heumen is ermee bezig. Hoe gaat dat onderzoek in de praktijk? Wij vragen het hem!

 

 

rabbit-duck-sq.png
Serie: Zwarte gaten
Geen categorie

Zwarte gaten (8): Complementariteit

DoorMarcel Vonk
Deel 9
16 min

In het vorige artikel beschreven we een gedachte-experiment waarin de informatieparadox voor zwarte gaten duidelijk naar voren komt. In het experiment wordt een elektron-positronpaar gemaakt dat voor 50% in de toestand ‘elektron met spin up, positron met spin down’ is, en voor 50% in de omgekeerde toestand. We laten vervolgens één helft van het paar, bijvoorbeeld het positron, in een zwart gat verdwijnen. We zagen dat de informatieparadox in deze situatie alleen vermeden kan worden als we de informatie over de toestand van het positron weer aan het zwarte gat kunnen ontfutselen.

zonnestelsel.png
Geen categorie

Symmetrieën II: De stelling van Noether

DoorJorrit Kruthoff
8 min

In het eerste deel van dit tweedelige artikel heb je gelezen wat symmetrieën precies zijn en wat de wiskunde erachter is. In dit artikel zullen we een belangrijke stelling in de natuurkunde bespreken: de stelling van Noether. Met behulp van deze stelling kunnen we begrijpen waarom de planeten in stabiele banen rond de zon draaien!