The Quantum Universe

Natuurkunde voor iedereen

Zoek
  • Home
  • Heelal
  • Materie
  • Deeltjes
  • Series
Zoeken
Deeltjes

De quantummechanica van Gerard ’t Hooft

DoorJort de Groot

Op 6 april van dit jaar won de Nederlandse natuurkundige Gerard ’t Hooft de Special Breakthrough Prize voor zijn inzichten in ijktheorie en het standaardmodel. Een goede aanleiding om een artikel te besteden aan recenter werk van ’t Hooft over de grondslagen van de quantummechanica.

Lees meer

superkamiokande.jpg
Geen categorie

Nobelprijs natuurkunde naar neutrino-onderzoek

DoorMarcel Vonk
2 min

Het wordt ook wel een ‘spookdeeltje’ genoemd: het neutrino is een van de lichtste, en daarmee meest ongrijpbare soorten deeltjes in het heelal. Lang werd zelfs gedacht dat neutrino’s helemaal niets wegen, maar uit diverse experimenten weten we tegenwoordig dat deze deeltjes toch een heel kleine massa hebben. Vandaag werd de Nobelprijs voor de natuurkunde toegekend aan twee onderzoekers die met hun experimenten grote bijdragen aan dit onderzoek hebben geleverd.

core_accretion.jpg
Geen categorie

De aarde in aanbouw: van stof tot planeet

DoorMarcel Vonk
6 min

hyperbolic_3.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (9): AdS/CFT

DoorMarcel Vonk
Deel 10
18 min

Dualiteiten zijn alomtegenwoordig in de snaartheorie. Twee natuurkundige modellen heten ‘duaal’ als ze natuurkundige systemen beschrijven die op het eerste gezicht heel verschillend zijn, maar waarvan de onderliggende wiskundige formules exact in elkaar vertaald kunnen worden. Elke uitspraak die we in zulke duale systemen over het ene model kunnen doen, zegt daarmee direct iets over het andere model.

wormgat.jpg
Geen categorie

ER = EPR: een raadselachtige formule

DoorMarcel Vonk
6 min

Het lijkt een vreemde wiskundige vergelijking: ‘ER = EPR’. Deze uitdrukking duikt de laatste twee jaar regelmatig op in wetenschappelijke artikelen over zwaartekracht, quantumfysica, en de combinatie van de twee. Wat betekent deze geheimzinnige formule?

dualiteit.jpg
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (8): Dualiteiten

DoorMarcel Vonk
Deel 9
20 min

In de voorgaande artikelen in dit dossier hebben we gezien dat het centrale idee van de snaartheorie, om puntdeeltjes te vervangen door kleine trillende snaartjes, leidt tot natuurkundige modellen die zowel de quantummechanica als de relativiteitstheorie omvatten. We hebben ook gezien dat het maken van zo’n snaarmodel niet eenvoudig is: wiskundige consistentie-eisen zorgen ervoor dat er uiteindelijk maar vijf verschillende snaartheorieën bestaan. Bovendien beschrijven al die modellen een natuur die tien dimensies heeft: zes meer dan onze eigen ruimte- en tijddimensies. In het vorige artikel zagen we hoe dit laatste probleem opgelost kan worden door zes dimensies ‘op te rollen’. Dat oprollen kan op enorm veel manieren, en het is een groot open vraagstuk welke van die manieren een model geeft dat exact de natuur om ons heen beschrijft. Maar we kunnen natuurlijk om te beginnen een veel eenvoudiger vraag stellen: welke van de oorspronkelijke vijf theorieën moeten we kiezen als startpunt voor deze procedure? In dit artikel zien we het verrassende antwoord: dat maakt niet uit, want alle vijf de theorieën beschrijven exact dezelfde natuurkunde!

darkmatterapp.png
Geen categorie

De wereldwijde zoektocht naar donkere materie

DoorVeerle Tammer
4 min

Heb je altijd al willen weten waar in de wereld experimenten gedaan worden naar donkere materie? QU’s eigen Veerle Tammer ontwikkelde een interactieve wereldbol. Ontdek het zelf!

calabiyau2.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (7): Compactificatie

DoorMarcel Vonk
Deel 8
14 min

In de afgelopen artikelen hebben we gezien dat er uit de ideeën van de snaartheorie vijf verschillende theorieën voortkwamen. Elk van die theorieën vormt een model van de natuur waarin zowel de quantummechanica als de relativiteitstheorie een rol speelt. Daarmee lijkt de hoop op het samenvoegen van deze twee theorieën vervuld, maar we zullen zien dat nog niet alle problemen zijn opgelost. Een belangrijke vraag is natuurlijk of het ook lukt om met één van deze vijf theorieën alle details van onze eigen natuur te beschrijven. In dit artikel komen we een eerste probleem daarbij tegen: alle vijf de snaartheorieën lijken een tiendimensionale natuur te beschrijven!

toe_small.png
Geen categorie

Theories of everything

DoorMarcel Vonk
2 min

Vorige week verscheen de laatste zomervideo op de QU-site. Inmiddels is het universitaire jaar weer begonnen, en is uw redactie volop bezig met het schrijven en verzamelen van nieuw materiaal over fundamentele natuurkunde.

dbrane2.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (6): D-branen

DoorMarcel Vonk
Deel 7
14 min

In de afgelopen vijf artikelen in dit dossier hebben we kennis gemaakt met de snaartheorie. In deze theorie worden de puntvormige elementaire deeltjes in onze beschrijving van de natuur vervangen door ééndimensionale, trillende snaren. In het vorige artikel zagen we dat het nog niet zo eenvoudig is om dit idee in een complete natuurkundige theorie is op te nemen. Wiskundige consistentie-eisen zorgen ervoor dat er uiteindelijk maar vijf verschillende snaarmodellen mogelijk zijn. Vier van deze modellen beschrijven gesloten, lusvormige snaren; maar één van de modellen lijkt op het eerste gezicht ook open, vetervormige snaren te omvatten. In dit artikel zullen we zien dat die schijn bedriegt: uiteindelijk zijn de open snaren ook in twee van de andere theorieën essentieel. We zullen zien dat juist deze open snaren ons op het spoor van het holografisch principe zetten.

  • « Vorige
  • 1
  • …
  • 101
  • 102
  • 103
  • 104
  • 105
  • …
  • 115
  • Volgende »

The Quantum Universe is een populairwetenschappelijke website over natuurkunde.

De website is een initiatief van het Delta Institute for Theoretical Physics, het overkoepelende instituut voor theoretische natuurkunde van de universiteiten van Amsterdam, Leiden en Utrecht.

Artikelen op deze website zijn ingedeeld in de categorieën Heelal, Materie en Deeltjes. Elke dinsdag en vrijdag verschijnt er een nieuw artikel.

portret Marcel Vonk

Marcel Vonk

Theoretisch Natuurkundige

Hoofdredacteur Quantum Universe

logo the Quantum Universe
logo Delta Institute for Theoretical Physics
  • Contact
  • Redactie
  • Copyright
  • Privacy en cookiebeleid
Copyright 2012-2025 © Quantum Universe