Deeltjes

Een verhaal met ups en downs

DoorJildou Hollander

Het Ising-model is een eenvoudig maar rijk model voor onder andere magnetisme. 100 jaar geleden publiceerde Ernst Ising zijn ééndimensionale oplossing voor het model. Jildou Hollander beschrijft de details van dit fascinerende model.

Lees meer

nobelceremony.png
Geen categorie

Nobelprijzen 2015 uitgereikt in Stockholm

DoorMarcel Vonk
4 min

Gisteren vond in Stockholm de jaarlijkse uitreiking van de Nobelprijzen plaats. De Nobelrpijs voor de natuurkunde ging dit jaar naar Takaaki Kajita en Arthur B. McDonald, voor hun onderzoek naar neutrino’s. Kajita en McDonald toonden aan dat deze ‘spookdeeltjes’ wel degelijk een kleine massa hebben, en dat die massa een belangrijk gevolg heeft voor hoe deze deeltjes zich gedragen.

chessboard.jpg
Serie: Storingsrekening
Geen categorie

Storingsrekening (1): De koning en het schaakbord

DoorMarcel Vonk
Deel 2
8 min

De precieze oorsprong van het schaakspel is onbekend, maar een beroemde legende vertelt dat het spel rond de vijfde eeuw na Christus in India werd uitgevonden. De Indiase koning die het spel te zien kreeg, was er zo enthousiast over, dat hij de uitvinder aanbood om elke beloning te vragen die hij maar wilde. De uitvinder vroeg het volgende: één rijstkorrel voor het eerste veld van het schaakbord, twee rijstkorrels voor het tweede, vier voor het derde, acht voor het vierde, enzovoort – tot het vierenzestigste en laatste veld bereikt zou zijn. De koning stemde lachend in met een schijnbaar zo eenvoudige beloning.

propagator.jpg
Serie: Storingsrekening
Geen categorie

Dossier: Storingsrekening

DoorMarcel Vonk
Deel 1
2 min

In december 2015 en januari 2016 verscheen op The Quantum Universe wekelijks een artikel in het zevendelige dossier “Storingsrekening”.

newton, raket
Serie: Wetten van Newton
Heelal

De wetten van Newton (II)

DoorManus Visser
Deel 2
8 min

De tweede wet van Newton kunnen we samenvatten met de beroemde formule F = ma. Wat betekent deze formule en hoe moeten we haar interpreteren?

cmbr_planck_sq.jpg
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (18): Snaren en de natuur

DoorMarcel Vonk
Deel 19
16 min

Na maar liefst achttien weken sluiten we vandaag ons dossier over snaren en holografie voorlopig af. In de artikelen in dit dossier hebben we allerlei aspecten van de snaartheorie belicht. Het zal de lezer niet ontgaan zijn dat het daarbij met name over de theoretische aspecten van de snaartheorie is gegaan. Het experiment is maar zelden in onze artikelen ter sprake gekomen. Dat is om twee redenen niet verbazend. Ten eerste gaat deze website over de theoretische natuurkunde. Ten tweede is de snaartheorie, vanuit de vraag die eraan ten grondslag ligt – hoe we quantummechanica en relativiteitstheorie in één raamwerk kunnen verenigen – uit zichzelf natuurlijk erg theoretisch van opzet.

muurformule_sq_small.jpg
Geen categorie

100 jaar algemene relativiteitstheorie

DoorMarcel Vonk
10 min

Het was deze week in diverse kranten te lezen: de algemene relativiteitstheorie is jarig. Woensdag werd Einsteins theorie van de zwaartekracht 100 jaar oud. Ter gelegenheid van die gebeurtenis werd bij het Museum Boerhaave in Leiden een muurschildering onthuld van de Einsteinvergelijking, de centrale formule in de algemene relativiteitstheorie. Een mooie gelegenheid om deze vergelijking eens nader onder de loep te leggen. Wat vertelt de Einsteinvergelijking ons eigenlijk?

wormhole.png
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (17): Zwaartekracht zonder zwaartekracht

DoorMarcel Vonk
Deel 18
2 min

In het artikel van vorige week kondigden we aan dat vandaag het voorlopig laatste artikel uit ons dossier over snaren en holografie zou verschijnen. Niets is echter veranderlijker dan het Nederlandse weer en de planning van de Quantum Universe-website, want afgelopen week verscheen op de website van het tijdschrift Nature een artikel dat zo mooi aansluit bij de onderwerpen die we hier behandeld hebben dat we dat nog graag als tussen-artikel in dit dossier wilden invoegen.

moonshine.jpg
Geen categorie

Zie de maan schijnt…

DoorMarcel Vonk
4 min

Nu de Sint in het land is, is het “zie de maan schijnt…” overal te horen. Een goede reden om ook op de Quantum Universe-website iets over maneschijn te schrijven – al betreft het hier dan wel maneschijn van een heel andere soort…

blackhole6.jpg
Serie: Snaren en holografie
Heelal

Snaren en holografie (16): Zwaartekracht en entropie

DoorMarcel Vonk
Deel 17
10 min

In de voorgaande artikelen van dit dossier hebben we gezien dat de begrippen entropie en zwaartekracht veel met elkaar te maken hebben. Dat is een verrassend resultaat, want entropie is een begrip uit de thermodynamica: een theorie die op het eerste gezicht totaal andere natuurkunde beschrijft dan de zwaartekracht. Is de wiskundige overeenkomst tussen thermodynamica en zwaartekracht louter toeval, of is komt hier een belangrijk gegeven over de fundamentele natuur aan het licht?